Covid-19 ve Çocuklar Hakkında Bilgiler

Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu Covid-19 ve Çocuklar konusunu kaleme aldı. Son dönemin en önemli konularından biri olan covid-19 hakkında açıklamalarda bulundu.

Covid-19 ve Çocuklar Konusunda Bulgular

Covid-19 ve çocuklar üzerindeki etkileri; 22.000.000’dan fazla kayıtlı COVID-19 olgusunun bulunduğu dünyamızda yeni doğan ve çocuklardan sadece binlerce olgu bulunması çocukların bağışıklık sisteminin onları koruduğunun güçlü bir anlatımıdır.COVID-19 salgının başından, 22 Mart 2020’ye kadar, 0 – 9 yaş arasında ölüm görülmemiştir. 10 – 19 yaş arasında ise %0.2 ölüm oranı vardır. Çocukların %96’sı hastalığı hafif geçirmektedir (Dong, 2020). Tüm resme bakıldığında çocuklarda klinik daha hafif gitmektedir. Yine de şiddetli geçirebilecekleri unutulmamalıdır.

Covid-19 ve çocuklar başlığı altında Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu bulguları açıklıyor.

Çocuklar büyük toplamda COVID-19 olgularının %1 ila 5’ini oluşturmaktadır. 11Şubat 2020’ye kadar 44,672 doğrulanmış COVID-19 olgusu içeren bir çalışmada, 965 kişi(%2.2) ölmüş, sadece biri 19 yaş altındadır (Zhang, 2020). Tanı konduğunda 10 yaş altındakiler %0.9 oranında bildirilmiştir. İtalya’daki 22 olgu içinde çocuk oranı %1.2’dirve hiç ölüm yoktur (Livingston, 2020).

Ülkelerdeki Covid-19 Vakaları

Çin’de %2, ABD’de ise %5 oranı verilmiştir (CDC,2020). Guan ve ark. ise Çin’deki geniş bir seride etkilenenlerin içinde %0.9’unun 15 yaş altında olduğunu belirtmiştir. Türkiye’deki 34 yeni doğan yoğun bakım ünitesinde (YYBÜ) COVID-19’luannelerden doğan yeni doğanları kapsayan çok merkezli bir kohort çalışması yapılmıştır(Öncel MY, 2020). 125 anneden sekizi (% 6,4) MV için YBÜ’ye yatırıldı, bunların altısı öldü (% 4,8). 120 yenidoğandan dördünde (% 3,3) RT-PCR testi sonucu pozitif bulundu.

İlk gün alınan örnekler negatif olmasına rağmen, yenidoğanlardan biri ikinci günde, diğer ikisi beşinci günde pozitif hale geldi (Öncel MY, 2020).Anneden plasenta yoluyla çocuğa geçiş oldukça düşük orandadır. COVID-19 ile enfekte annelerden doğan yenidoğanlarda testler büyük çoğunlukla negatif olarak görülmüştür. Çok yeni tarihli bir çalışmada da 12 COVID-19 tanılı gebeden doğan yenidoğanların tümünün sorunsuz ve COVID-19 negatif olarak yaşamlarına devam ettiği bildirilmiştir (Fan, 2020). İtalya’da da COVID-19’lu gebelerden doğan çocukların sorunsuz seyrettiği rapor edilmiştir (Maraschini, 2020).Bebekte COVID-19 enfeksiyonu gelişme geriliği, perinatal ölüm ve solunum zorluğu sendromu risklerini artırmaktadır.

Yetişkinlere göre hem hastalığa yakalanmaları daha zordur, hem de hastalığı daha hafif bulgularla geçirirler. Virüsle karşılaşma yönünden bir fark olmasa da bulgu vermeleri çok daha seyrektir. Ölümler çocukluk çağında çok nadirdir. Ludvigsson ve ark. yaptıkları sistematik derlemede 45 çalışmanın bulgularını birleştirmişlerdir (Ludvigsson, 2020).Analizlerinde yetişkinlere göre daha iyi klinik gidiş gösterdiklerini ve ölümün çok seyrek olduğunu bildirmişlerdir. Çocuklarda COVID-19’un az görülmesinin nedeni ne olabilir? Çok büyük olasılıklaACE-2 reseptörlerinin çocuklarda oldukça az bulunması bunun ana nedenidir.

Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu Covid-19 ve çocuklar başlığı altında önemli konulardan birinin de bağışıklık olduğunu belirtiyor.

Anne sütü ve diğer aşılarla kazanılan bağışıklığın da çocuklarda daha güçlü olması da destekleyici bir varsayımdır. Diğer neden ise hastalığın ağır seyretmesine neden olan yandaş hastalıklar veya komorbiditelerin çocuklarda çok nadir görülmesidir.

Covid-19 ve Çocuklar-Mutasyon

Yeni mutasyonlarla çocukların ilgisi var mı?

Maalesef evet. İngiltere ve Güney Afrika’daki mutasyonların bir etkisi bulaştırıcılığın artması iken, önemli diğer bir bulgu ise 20 yaş altındaki, önemli bir sağlık sorunu olmayan genç ve çocuklarda da daha kolay hastalığa yol açabilmesidir. ‘Kent varyantı’nın etkin olduğu bölgede olguların yarısının 20 yaş altında olması korkutucudur.

Bunun yanında iyi haber, önceki COVID-19 olgularına göre hastalığın daha ağır geçtiğine ilişkin bir bulgu görülmemesidir. İngiltere varyantının (B.1.1.7) ülkemizde henüz az sayıda olduğunu biliyoruz, ancak ne kadar artabileceğini bilmiyoruz. Özellikle genç nüfusun da daha fazla etkilenebileceğini göz önüne aldığımızda toplumsal önlemler uygulanmaya devam etse de olgu sayılarında artış görülebileceği unutulmamalıdır.

Çocuklarda yakınma ve bulgular yetişkinlerden farklı mıdır?

Temel olarak farklı değildir. Ateş ve solunumsal yakınmalar yaygındır. Hatta ateş yanıtı yetişkinlerden daha keskindir ve daha sık görülür. %98’lere varan oranda ateş vardır. Fakat şiddetli pnömoni çocuklarda daha seyrek görülür. Burun akıntısı yetişkinlerde beklenmemekle birlikte bazı çocuklarda görülebilmektedir. COVID-19’un rahatlıkla karışabileceği nezle, grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklardan ayırt etmede aşağıdaki tablo kullanılabilir.

Doğru şekilde ayırt etme oranının en deneyimli hekimde bile %100 olmadığı, şüpheli durumlarda aile sağlığı merkezi veya hastaneye başvurmak gerektiği unutulmamalıdır. İlaç tedavisi çocuklarda daha mı etkisizdir? Vitamin kullansak mı? Genel olarak evet. Çin’de iyi tasarlanmış bir çalışmada Wuhan Çocuk Hastanesi’ne yatırılmış tüm çocuklar taranmış ve ilaç tedavisinin hastane yatış süresi, iyileşme süresi gibi değişkenleri etkilemediği ortaya konmuştur (Li, 2020). Ortalama yaşı 5.6 olan çocukların yatış süre ortalaması 10 gün, en fazla 18 gündür. Tüm çocuklar ‘hafif pnömoni’ kategorisindedir.

Endikasyonu bulunan tüm tedaviler yapılmış, ancak ilaçların ek bir yararı olduğu kanıtlanamamıştır. Yani özetle destek tedavi (susuz kalmama, dengeli beslenme, dinlenme, ek yük veya stres altına girmeme) dışında ilaçlardan mucizevi bir etki beklenmemelidir. Vitaminler konusunda da genellikle bu ilke geçerlidir. Eğer vücutta vitamin eksikliği (beslenme bozukluğu, okul çocuklarında sandviç-hamburger tarzı beslenme) ya da çok nadir rastlanan barsak hastalıkları gibi durumlar yoksa ek vitamin alımının yararlı olduğu gösterilememiştir. Vitaminler ilaç değil, vücuttaki bazı kimyasal olaylarda katalizör gibi çalışan önemli maddelerdir.

Avuç avuç para dökerek avuç avuç vitamin yutmak ekonomik zarar dışında bir sonuç doğurmayacaktır. Son noktada çocuğunuzun izlemini yapan hekiminiz size ayrıntılı bilgi verecektir.

Covid-19 ve Çocuklar-İlaç

Çocuklar büyüklerin kullandığı COVID-19 ilaçlarını alabilir mi?

Covid-19 ve çocuklar konusundaki en önemli konulardan biri de ilaçlar.

En çok kullanılan ajanlardan biri olan favipiravir gebelerde verilemez. Anne sütüne geçmesi ile ilgili kesin bilgiler olmasa da emziren kadında kullanılmaması uygun olacaktır (Anderson,2020).Lopinavir/Ritonavir’in yenidoğan döneminde ve prematürelerde güvenliği kanıtlanmamıştır. Onun dışında oseltamivir, klorokin gibi diğer ilaçlar kullanılabilmektedir.

Hekiminiz size uygun rejimi belirleyecektir .Ağrı kesici-ateş düşürücüler endikasyonu dahilinde, gerekli önlemler alınarak hekim kontrolünde uygulanabilir. Parasetamol veya nonsteroid antiinflamatuarlar (NSAII) dediğimizilaçlar, örneğin ketoprofen/ deksketoprofen/ ibuprofen/ flurbiprofen ateşe karşı etkin ajanlardır. Ancak ateşin düşürülmesi için ilaçtan önce bol sıvı alınması, birkaç saat aralıklarla ılık duş alınması oldukça etkilidir. Zorunlu kalındığında hekime danışarak ilaç kararı alınmalıdır.

Azitromisin gebelikte ve küçük çocuklarda kaçınılması gereken ilaçlardandır. Bebekte gelişimsel bozukluklara (malformasyonlara) yol açabilmektedir. Ancak yine de endikasyon varlığında yan etkiler konusunda dikkatli olunarak kullanılabilir. Rutin olarak kortikosteroid (kortizon) kullanımı önerilmemektedir, şiddetli olgularda, solunum yetmezliği gibi seçilmiş durumlarda hastaya özelleşmiş bir plan içerisinde düşünülebilir.

Kısıtlamalara yönelik önlemler: Evde bakım sistemleri geliştirilerek bu çocuklara yerinde bakım sağlanabilir, gerektiğinde uzman konsültasyonu ile ileri merkeze sevk planlanabilir. Yenidoğan sarılığı gibi yakından izlenmesi gereken durumlarda evden çıkma zorluğuna karşı anne-babanın evde yatak başı bakabileceği sistemler geliştirilmektedir.

Gebede COVID-19 tanısı için tomografi çekilebilir mi?

COVID-19’lu hastalarda klinik kötüleşme, çoklu organ yetmezliği, özellikle zatürre nedeniyle solunum yetmezliği sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle akciğerde virüs etkilerinin görülmesi hastalığın yaygınlığını ve şiddetini saptamada en önemli araçtır. Tomografi bu yaşamsal gereklilik nedeniyle gebelerde çekilebilir.

COVID-19’lu gebe bebeğini emzirebilir mi?

Evet. Emzirme ile, anne sütü ile çocuğa COVID-19 geçişi gösterilmemiştir. Emzirmenin yararları çok fazladır ve COVID tanısı veya şüphesi ile çocuk bundan yoksun bırakılmamalıdır. Yalnız anne antiviral ve diğer ilaçları kullanıyorsa bu durum hesaba katılmalıdır. Anne hasta ise bile sütü sağılarak veya uygun bir yöntemle çocuğa verilmeye çalışılır. Şüpheli durumlarda mutlaka hekime danışılmalıdır.

Kaynaklar

Wang G, Zhang Y, Zhao J, et al. Mitigate the effects of home confinement on children duringthe COVID-19 outbreak. Lancet 2020;04:04. doi: https://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30547-XDong Y, Mo X, Hu Y, et al. Epidemiological Characteristics of 2143 Pediatric Patients With2019 Coronavirus Disease in China. Pediatrics 2020;16:16.Oncel MY, Akın IM, Kanburoglu MK, et al. A multicenter study on epidemiological andclinical characteristics of 125 newborns born to women infected with COVID-19 byTurkish Neonatal Society [published online ahead of print, 2020 Aug 10] [publishedcorrection appears in Eur J Pediatr. 2020 Aug 22;:]. Eur J Pediatr. 2020;1-10.doi:10.1007/s00431-020-03767-5Zhang Y. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel CoronavirusDiseases (COVID-19) — China, 2020 Chinese Journal of Epidemiology (by The NovelCoronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team) 2020Livingston E, Bucher K. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Italy. Jama 2020 doi:10.1001/jama.2020.4344 [published Online First: 2020/03/18]Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, et al.; China Medical Treatment Expert Group for COVID-19.Clinical characteristics of coronavirus disease 2019 in China. N Engl J Med 2020;382:1708–1720

Acil Tıp Uzmanı Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu hakkında bilgilere ulaşmak ve başarılarını okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

Diğer haberlerimizi okumak için buraya tıklayabilirsiniz.