Bebeklerde Besin Alerjisi Hakkında Bilmeniz Gereken Her şey

Bebeklerde besin alerjisi özellikle son yıllarda sıklığı artan konulardan bir tanesi. Hem bilinirliğinin hem de alerjenle karşılaşma sıklığımızın artması bu sürecin en önemli sebeplerinden. Bebeklerde ek gıdaya geçişte alerji sürecine dikkat edilse de henüz sadece anne sütü alan bebeklerde de anneden aldığı gıdalar sebebiyle alerji görünebilir. Bu sebeple “emen bebekte gıda alerjisi olmaz” hatasına düşmemeli doğru zamanda doktora başvurmalıyız.

Bu yazımızda bu ve bunun gibi pek çok doğru bilinen yanlışı, almanız gereken önlemleri ve siz anneler için bebeklerde gıda alerjisi konusuna dair her şeyi inceleyeceğiz. 

Besin alerjisi nedir?

Bebeklerde besin alerjisi, en genel tanımıyla, vücudun savunma sisteminin dışarıdan alınan herhangi bir gıdaya karşı oluşturduğu aşırı reaksiyondur. Bebeklerde ek gıdaya geçişte alerji görülebileceği gibi bebeklerde gıda alerjisi doğumdan itibaren de görülebilir. Bebeklerde ek gıda ile ortaya çıkan alerji türleri doğrudan bebeğin beslenme sistemi ile ilgilidir. Anne sütü alan bebeklerde görülen alerji ise annenin beslenme programı ile ilgilidir. 

Bebeklerde besin alerjisi nasıl anlaşılır?

Bebek ek gıdaya geçmiş ve hiçbir şekilde anne sütünün olmadığı bir besin programı uygulanıyorsa besin alerjisinin hangi gıdaya karşı olduğunu tespit etmek çok daha kolay oluyor. Fakat bebek henüz emiyor ve hiçbir ek gıda almıyorsa besin alerjisinin hangi gıdalara karşı olduğunu tespit etmek biraz daha zorlaşıyor. Çünkü bu süreçte bakılması gereken annenin beslenme programı oluyor. Anne de alerjik reaksiyon gösteriyor ise tespit ve tanı nispeten kolay oluyor. Annede herhangi bir belirti yok fakat bebek de reaksiyon gözlemleniyor ise sürecin birkaç farklı şekilde yönetilmesi gerekiyor:

1. Bebeğe bakım verenlerin bebeğin gösterdiği reaksiyonları iyice gözlemlemesi ve doktoruna doğru aktarması gerekmektedir.
2. Anne beslenme programından ihtimal verdiği gıdaları çıkartarak denemeler yapmalıdır.
3. Alerjiler genetik aktarımla geçebileceği için anne ve babanın yakın ve uzak aile geçmişine ulaşılmalı varsa alerji öyküsü doktora aktarılmalıdır.

Besin alerjisinde görülen belirtiler nelerdir?

Bebekler gıda alerjisi durumunda 3 temel sistem üzerinden belirti göstermektedir:

1. Cilt döküntüleri ve psikolojik belirtiler: 

Bebeklerde besin alerjisi, genellikle deride döküntü, kızarık yanak ve emme sonrası huzursuzluk gibi belirtilerle kendini gösterir. 

2. Sindirim ve boşaltım sistemi

Ağır kolik atakları ve ishal önemli belritiler arasında yer almaktadır. Bazı durumlarda kanlı kaka ile de kendini gösteren bir durumdur. Fakat kanlı kaka genel olarak pek çok sebepten oluşabilir. Oldukça riskli sonuçları ya da nedenleri olabilir. Bu yüzden kanlı kaka, her şart ve koşulda hekime danışmayı gerektiren bir konudur. 

3. Solunum sistemi

Bebeklerde gıda alerjisi durumlarında bazen solunum sistemi reaksiyonları da gözlemlenebilir. Dolayısıyla bebeğinizde hırıltılı solunum, burun tıkanıklığı, hapşırık da besin alerjisi belirtileri arasında yer alır. 

Bebeklerde En Çok Alerji Yapan Besinler Hangileri?

Bebekler ek gıdaya geçişte alerji genellikle çoklu gıda alerjisi olarak görülür. Gıdalar birbirini tetiklemektedir. Belirtilere göre tespit edilir. 

Bebeklerde en çok alerji yapan besinler;

1. İnek Sütü

En genel ifadesiyle hayvansal süt ve süt ürünlerine alerji olarak tanımlanabilir. Bununla birlikte en sık görülen çoklu et ve et ürünlerine karşı oluşan alerjidir. Bu durumlarda yalnızca inek sütü değil inek sütü ile yapılan peynir, yoğurt gibi pek çok ürünün kullanımı aynı anda kesilir.

Doktorların önerisi genellikle keçi sütü, keçi peyniri gibi ürünlere geçiş yapmaktır. Bazı durumlarda bu ürünlerin evde bebeğe özel üretilmesi de tercih edilebilir. Genel olarak hayvansal gıdalara karşı görülen bir reaksiyon varsa yine doktor önerisi ve elimine beslenme programı dahilinde bitkisel sütlere de geçiş yapılabilir. 

2. Yumurta

Tek başına özellikle yaz aylarında geçici bir alerjik reaksiyona sebep olabilecek bu gıdaya karşı aynı zamanda doğuştan gelen bir hassasiyet de olabilir. 

Emziren annenin kendi beslenmesinde yumurta tercih ettikten sonra emzirdiği bebeğindeki reaksiyona dikkat edilir. Ayrıca ek gıdaya geçen bebeğin yumurta tükettiği zamanlardaki reaksiyonuna da dikkat edilmelidir. Eğer yumurta tülketiminde sonra ciltte döküntü, kaşıntı, ishal, huzursuzluk ya da solunum yolu reaksiyonları gözlemleniyor ise en kısa sürede çocuk doktorunuza durumu danışmanızı tavsiye ederiz.

3. Kuruyemiş

Badem, fındık, ceviz gibi aslında oldukça sağlıklı bazı gıdalara da bebeğinizin alerjisi olabilir. Bebeğiniz bu besinleri reddediyor ya da yedikten sonra huzursuzlanıyor ve bahsettiğimiz reaksiyonları gösteriyorsa ısrarcı olmamanız önemli. Bebeğiniz genellikle size kendi için en iyi olanı ya da en azından kendine iyi gelmeyeni beden diliyle, ağlayarak ya da fiziksel reaksiyonlarla gösterecektir. Bebeğiniz için yapabileceğiniz en doğru şey, onu iyi gözlemlemek ve anlamaktır.

4. Et

Özellikle tavsiye edilen miktardan fazla tüketildiğinde görülen bir alerji türüdür. Fakat bazı genetik durumlarda doğuştan da gelebilir. Bu sebeple dikkat edilmesi ve gözlemlenmesi gereken bir konudur. Özellikel inek sütü alerjisi olan bebeklerde et tüketim süreci de dikkatle izlenmelidir.

5. Soya proteini

Et tercih etmek istemeyen ya da et alerjisi olan beslenme programların tercih edilen soya proteini bazen tek başına bir alerjendir. Spesifik bir ürün olduğu için beslenme rutininde bu ürünü kullanıyorsanız tüketime ara vererek ya da tüketildiği zamanları iyi gözlemleyerek durumun tespitine katkı sağlayabilirsiniz.

Bebeğimde Besin Alerjisi Olduğunu Nasıl Anlarım?

• Bebeğinizin cildinde; sıcak, yeni kıyafet, etiket, tahriş, krem kullanımı gibi değişkenlerden bağımsız olarak döküntüler, kızarıklıklar gözlemliyorsanız,
• Bebeğinizin yanaklarında; tahrişten, sıcak, krem, sürtünme ve temas gibi değişkenlerden bağımsız olarak yoğun bir kızarıklık gözlemliyorsanız,
• Bebeğinizde alışılmışın dışında ağır, uzun süren ve sancılı kolik atakları gözlemliyorsanız,
• Bebeğiniz emdikten sonra keyifli, uyumaya meyilli ya da sizinle iletişimden uzak; huysuz, mutsuz, kıvranan bir moda geçiş yapıyorsa,
• Bebeğinizde belli dönemlerde ya da devam eden, sürekli ishal durumu gözlemliyorsanız,
• Normalin dışında solunum problemleri gözlemliyorsanız 

bebeğinizde besin alerjisi olabilir. 

Muhakkak bu belirtileri doğru gözlemleyip, notlar alıp uzman çocuk hekiminize danışın.

Besin Alerjisi Tanısı Nasıl Konur?

Alerji uyaranı, bebekte gözlemlenen tüm belirtiler ve aile öyküsü değerlendirerek belirlenir. Komplike durumlarda alerji testleri gerekebilir. Böyle durumlarda doktorun öngörüsü ve uzman tavsiyesi ışığında bebeğe bazen de hem bebeğe hem anneye özel testler uygulanır. Testlerin sonucuna göre tedavi yöntemi ve beslenme programı belirlenir. 

Alerji tanısını, bebek, henüz ek gıdaya geçmediği süreçte aldıysa eliminasyon diyeti yalnızca anneye uygulanır fakat tanı ek gıdaya geçişle birlikte geldiyse yalnızca bebeğin beslenme programı değiştirilebilir.

Besin Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Besin alerjisinin herhangi bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Özel beslenme programları, eliminasyon ve diyetlerde alerji kontrol altında tutulmakta, ihtimal dahilinde tüm ataklar azaltılmakta, engellenmektedir.

Bu süreçte aileye düşen en büyük görev bebeğine iyi bir gözlemci olarak geç kalmadan çocuk doktoruna başvurmak. Sonrasında ise hekim yönlendirmelerine uymak ve eliminasyon beslenme programını eksiksiz uygulamak.

Bebek ve Çocuklarda Gıda Alerjisi Kalıcı mıdır?

Bu sorunun ne yazık ki net bir cevabı yok. İlerleyen yıllarda alerjilerin tamamen ortadan kaybolduğu ya da baskılandığı dönemler olabilir.  Ancak bazen hiç geçmeyen besin alerjileri de mevcuttur. 

Bebeğin buesin alerjisi teşhisi hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde takip edilmeli. Bakım verenlerin tamamına anlatılmalı, hasta öyküsüne yazılmalı, büyüme sürecinde gideceği her doktora açıkça ve verilerle anlatılmalı, okul ve gıda ile karşılaşabileceği tüm sosyal ortamlarda yetkililere mümkünse belirtilmelidir.

Bebeklerde Besin Alerjisi Ne Zaman Geçer?

Her durumda alerjilerin tamamen geçmesi ne yazık ki söz konusu değildir. Fakat beslenme ve doktor önerisi diyetlere dikkat edildiğinde atak şeklinde gelmezler. Üstelik diyetine düzenli uyan ve kontrollerini aksatmayan pek çok bebeğin yetişkinlik döneminde alerjisinin baskılandığı görülmüştür. 

Gıda Alerjisi Olan Bebekler İçin Hangi Önlemler Alınmalı?

Burada en önemli yönlendiriciniz elbette çocuk doktorunuz olacaktır. Hekiminiz yetkinliğine, besin alerjisinin boyutuna ve bebeğinizin durumuna göre bu süreci bazen kendi yönlendirmekte bazen de diyetisyen, gastroenteroloji ve endokrin uzmanları ile multidisipliner bir süreç yönetmektedir. 

En genel ifadesiyle süreç, özel diyetler ve beslenme programlarını kapsamaktadır. Eliminasyon diyet kapsamında bu listeler bebeğinizin alması gereken besin değerleri, mevsim sebze ve meyveleri gözetilerek hazırlanmaktadır. 

İlginizi çekebilir: Alerjik Bebeklere özel Tarhana Çorbası Tarifi

Sizin de bebek beslenmesi ile ilgili sorularınız ve alerjen bir bebeğiniz varsa Bebek Beslenme sayfasında yer alan uzman ve deneyimli anne görüşlerinden faydalanabilirsiniz.

İhtiyacınız olan her an Beybida yanınızda!